Haryana Board (HBSE) Class 6 Sanskrit Question Paper 2024 PDF Download. HBSE Class 6 Sanskrit Question Paper 2024. Haryana Board Class 6th Sanskrit Question Paper 2024. Class 6 Sanskrit Paper 2024 Haryana Board. HBSE Class 6th Sanskrit Question Paper 2024 with Answer. Haryana Board Class 6th Sanskrit Question Paper 2024 Solution. हरियाणा बोर्ड कक्षा 6 संस्कृत पेपर 2024.
Haryana Board Class 6 Sanskrit Question Paper 2024 Answer Key
भाग क – बहुविकल्पीय प्रश्न (1 अंक)
1. वस्त्रं कः सीव्यति?
(क) सौचिकः
(ख) कुक्कुरः
(ग) अध्यापकः
(घ) कृषकः
उत्तर – (क) सौचिकः
2. दोला कुत्र अस्ति?
(क) उपवने
(ख) गृहे
(ग) विद्यालये
(घ) वने
उत्तर – (क) उपवने
3. बसयाने कुत्र गच्छतः?
(क) ग्रामम्
(ख) नगरम्
(ग) क्षेत्रम्
(घ) रेलस्थानकम्
उत्तर – (घ) रेलस्थानकम्
4. उद्याने कानि सन्ति?
(क) छात्राः
(ख) गजाः
(ग) नौकाः
(घ) पुष्पाणि
उत्तर – (घ) पुष्पाणि
5. कौतुकेन वृक्षाः किं पश्यन्ति?
(क) चन्द्रम्
(ख) सूर्यम्
(ग) धराम्
(घ) स्वप्रतिबिम्बम्
उत्तर – (घ) स्वप्रतिबिम्बम्
6. समुद्रतटे जनाः किमर्थम् आगच्छन्ति?
(क) पर्यटनाय
(ख) पठनाय
(ग) भोजनाय
(घ) क्रीडनाय
उत्तर – (क) पर्यटनाय
7. कुटिलस्वभावः कः अस्ति?
(क) शृगालः
(ख) बकः
(ग) काकः
(घ) हंसः
उत्तर – (क) शृगालः
8. पिककाकयोः भेदः कदा भवति?
(क) वर्षायाम्
(ख) शीते
(ग) हेमन्ते
(घ) वसन्ते
उत्तर – (घ) वसन्ते
9. क्रीडास्पर्धाः कुत्र सन्ति?
(क) विद्यालये
(ख) नगरे
(ग) ग्रामोद्याने
(घ) गृहे
उत्तर – (क) विद्यालये
10. कृषकाः केन क्षेत्राणि कर्षन्ति?
(क) हलेन
(ख) मेघेन
(ग) जलेन
(घ) अन्नेन
उत्तर – (क) हलेन
11. दिवसत्रयपर्यन्तं कः प्रचलति?
(क) फलोत्सवः
(ख) प्रवेशोत्सवः
(ग) पुष्पोत्सवः
(घ) वनोत्सवः
उत्तर – (ग) पुष्पोत्सवः
12. के दुःखिताः तूष्णीम् अतिष्ठन्?
(क) जनाः
(ख) पशवः
(ग) बालकाः
(घ) खगाः
उत्तर – (ग) बालकाः
13. बालकाः किं रचयन्ति?
(क) गृहम्
(ख) चित्रम्
(ग) वायुयानम्
(घ) विद्यालयम्
उत्तर – (क) गृहम्
14. अजीजः कस्यः सेवायां लीनः आसीत्?
(क) स्वामिनः
(ख) मित्रस्य
(ग) पितुः
(घ) मातुः
उत्तर – (क) स्वामिनः
15. राजा कुरुः किम् अकर्षत्?
(क) हलम्
(ख) यानम्
(ग) वाहनम्
(घ) रथम्
उत्तर – (क) हलम्
भाग ख – वस्तुनिष्ठ प्रश्न (1 अंक)
16. अश्वौ ………….. (धावतः / खादतः)
उत्तर – धावतः
17. संस्कृते ………… लिङ्गानि भवन्ति। (त्रयः / त्रीणि)
उत्तर – त्रयः
18. बालक शब्दस्य प्रथमा द्विवचने रूपं भवति। (बालकौ / बालकाः)
उत्तर – बालकौ
19. पुष्प शब्दस्य तृतीया एकवचने रूपं भवति। (पुष्पैः / पुष्पेण)
उत्तर – पुष्पेण
20. “स् + औ + च् + इ + क् + अः” वर्ण संयोजनं पदं किं भवति? (सौचिकाः / सौचिकः)
उत्तर – सौचिकः
21. भिन्नवर्गस्य पदं चिनुत– जलचरः, खेचरः, भूचरः, निशाचरः
उत्तर – निशाचरः
22. एकः बालकः नद्यां मग्नः। (आम् / न)
उत्तर – न
23. ‘पठ्’ धातोः लट्लकारे प्रथम-पुरूषे बहुवचने रूपं भवति। (पठन्ति / पठामः)
उत्तर – पठन्ति
24. ‘गमिष्यति’ अत्र कः लकारः? (लट् / लृट्)
उत्तर – लृट्
25. करण कारकस्य चिह्न किम् अस्ति? (के लिए / से द्वारा)
उत्तर – से द्वारा
भाग ग – अति लघु उत्तरात्मक प्रश्न (2 अंक)
26. विहगा: कुत्र आसीनाः?
उत्तर – विहगा: शाखादोला आसीनाः।
27. भारतस्य दीर्घतमः समुद्रतटः कः?
उत्तर – भारतस्य दीर्घतमः समुद्रतटः चेन्नईनगरस्य मेरीनातटः अस्ति।
28. शृगालस्य स्वभावः कीदृशः अस्ति?
उत्तर – शृगालस्य स्वभावः कुटिलः अस्ति।
29. अस्माकं भारतदेशः कीदृशः अस्ति?
उत्तर – अस्माकं भारतदेशः उत्सवप्रियः अस्ति।
30. स्वामी मूर्खः आसीत् चत्तुरः वा?
उत्तर – स्वामी चतुरः आसीत्।
31. मातुलचन्द्र पाठे कः मातुलः?
उत्तर – मातुलचन्द्र पाठे चन्द्रः मातुलः।
32. अर्जुनस्य मोहनिवारणाय कः उपदेशं कृतवान्?
उत्तर – अर्जुनस्य मोहनिवारणाय भगवान श्रीकृष्ण उपदेशं कृतवान्।
33. कुरूक्षेत्रस्य अपरं नाम किम्?
उत्तर – कुरूक्षेत्रस्य अपरं नाम थानेसर।
भाग घ – लघु उत्तरात्मक प्रश्न (3 अंक)
34. तत्समशब्दान् लिखत –
कौआ, मक्खी, बन्दर, बगुला, चोंच, नाक
उत्तर –
कौआ = काकः
मक्खी = मक्षिका
बन्दर = वानरः
बगुला = बकः
चोंच = चञ्चुः
नाक = नासिका
35. कोष्ठके प्रदत्तपर्यायवाचिपदानि चित्वा लिखत –
(रविः, वस्त्राणि, जर्जरम्, अधिकम्, पृथ्वी, पिपासा)
उत्तर –
वसनानि = वस्त्राणि
सूर्यः = रविः
तृषा = पिपासा
विपुलम् = अधिकम्
जीर्णम् = जर्जरम्
धरित्री = पृथ्वी
36. कोष्ठके प्रदत्तविलोमपदानि चित्वा लिखत –
(धनिकम्, नीरसा, अक्षमम्, दुःखम्, शीते, पाशर्वे)
उत्तर –
सुखम् = दुःखम्
दूरे = पाशर्वे
निर्धनम् = धनिकम्
क्षमम् = अक्षमम्
ग्रीष्मे = शीते
सरसा = नीरसा
37. उचितपदानि संयोज्य वाक्यानि रचयत –
| कॉलम अ | कॉलम ब |
| (क) कोकिले | (i) विकसति |
| (ख) पवनः | (ii) नृत्यन्ति |
| (ग) पुष्पम् | (iii) उत्पतति |
| (घ) खगः | (iv) वहति |
| (ङ) मयूराः | (v) गर्जन्ति |
| (च) सिंहाः | (vi) कूजतः |
उत्तर : (क)→(vi), (ख)→(iv), (ग)→(i), (घ)→(iii), (ङ)→(ii), (च)→(v)
38. कोष्ठके उचितम् अव्ययपदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत –
(इव, अपि, एव, च, उच्चैः, कुत्र)
(क) जगन्नाथपुरी …………. अस्ति।
उत्तर – कुत्र
(ख) बालकाः बालिकाः …………. क्रीडाक्षेत्रे क्रीडन्ति।
उत्तर – च
(ग) मेघाः ………… गर्जन्ति।
उत्तर – उच्चैः
(घ) बकः हंसः ………… श्वेतः भवति।
उत्तर – इव
(ङ) सत्यम् …………. जयते।
उत्तर – एव
(च) अहं पठामि त्वम् ………… पठ।
उत्तर – अपि
39. उपयुक्तेन अर्थेन सह योजयत –
| शब्दः | अर्थः |
| (क) यूयम् | (i) तुम दोनों का |
| (ख) मम | (ii) तुम सब |
| (ग) अस्माकम् | (iii) मेरा |
| (घ) आवाम् | (iv) तुम्हारा |
| (ङ) युवयोः | (v) हम दोनों |
| (च) तव | (vi) हमारा |
उत्तर : (क)→(ii), (ख)→(iii), (ग)→(vi), (घ)→(v), (ङ)→(i), (च)→(iv)
40. वचनानुसारं रिक्तस्थानानि पूरयत –
| एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् |
| मन्दिरे | मन्दिरयोः | मन्दिरेषु |
| अवसरे | ……….. | ………. |
| ………. | स्थलयोः | ………. |
| ………. | ……….. | दिवसेषु |
उत्तर –
| एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् |
| मन्दिरे | मन्दिरयोः | मन्दिरेषु |
| अवसरे | अवसरयोः | अवसरेषु |
| स्थले | स्थलयोः | स्थलेषु |
| दिवसे | दिवसयोः | दिवसेषु |
41. संस्कृते संख्यावाचक पदानि लिखत – 4, 8, 13, 16, 17,19
उत्तर : 4 = चत्वार
8 = अष्ट
13 = त्रयोदश
16 = षोडश
17 = सप्तदश
19 = नवदश
भाग ङ – दीर्घ उत्तरात्मक प्रश्न (5 अंक)
42. सप्रसंग हिन्दी भाषायां सरलार्थं कुरूत – प्रियवाक्यप्रदानेन सर्वे तुष्यन्ति जन्तवः।
तस्मात् प्रियं हि वक्तव्यं वचने का दरिद्रता।।
उत्तर : प्रसंग –
• सरलार्थ – प्रिय वाक्य यानी मीठी वाणी बोलने से सभी प्रसन्न होते हैं, इसलिए सदैव मीठी वाणी बोलने का प्रयत्न करना चाहिए। मीठी वाणी बोलने से कौन सी निर्धनता आ जाती है।
अथवा
सूर्यस्तपतु मेघाः वा वर्षन्तु विपुलं जलम्।
कृषिका कृषिको नित्यं शीतकालेऽपि कर्मठौ।।
उत्तर : प्रसंग –
• सरलार्थ – चाहे सूर्य तपे या बादल बहुत सारा पानी बरसाएं, किसान और महिला किसान ठण्ड के समय भी काम करते हैं।
43. हिन्दी भाषायां अनुवादं कुरूत –
अजीजः सरलः परिश्रमी च आसीत्। सः स्वामिनः एव सेवायां लीनः आसीत्। एकदा सः गृहं गन्तुं अवकाशं वाञ्छति। स्वामी चतुरः आसीत्। सः चिन्तयति- ‘अजीजः इव न कोऽपि अन्यः कार्यकुशलः।’
उत्तर : व्याख्या – अजीज सरल और मेहनती था। वह अपने मालिक की ही सेवा में लगा रहता था। एक बार वह घर जाने के लिए छुट्टी चाहता है। मालिक चतुर था। वह सोचता है- ‘अजीज जैसा कोई और कामकुशल नहीं है।’
अथवा
एकदा दश बालकाः स्रानाय नदीम् अगच्छन्। ते नदीजले चिरं स्रानम् अकुर्वन्। ततः वे तीर्त्या पारं गताः। तदा तेषां नायकः अपृच्छत् – अपि सर्वे बालकाः नदीम् उत्तीर्णाः? तदा कश्चित् बालकः अगणयत् – एकः, द्वौ, त्रयः, चत्वारः, पञ्च, षट्, सप्त, अष्टौ, नव इति।
उत्तर : व्याख्या – एक बार दस बालक स्नान करने के लिए नदी पर गए। उन्होंने नदी के जल में काफी समय तक स्नान किया। फिर वे नदी को पार करके दूसरी ओर गए। तब उनके नेता ने पूछा – क्या सभी बालक नदी को पार कर चुके हैं? तब एक बालक ने गिनती की – एक, दो, तीन, चार, पांच, छह, सात, आठ, नौ।
44. अधोलिखितानि वाक्यानि घटनाक्रमानुसारं लिखत –
(क) अजीजः सरलः परिश्रमी च आसीत्।
(ख) अजीजः पेटिकाम् आनयति।
(ग) एकदा सः गृहं गन्तुम् अवकाशं वाञ्छति।
(घ) पीडितः स्वामी अत्युच्चैः चीत्करोति।
(ङ) मक्षिके स्वामिनं दशतः।
उत्तर –
1. (क) अजीजः सरलः परिश्रमी च आसीत्।
2. (ग) एकदा सः गृहं गन्तुम् अवकाशं वाञ्छति।
3. (ख) अजीजः पेटिकाम् आनयति।
4. (ङ) मक्षिके स्वामिनं दशतः।
5. (घ) पीडितः स्वामी अत्युच्चैः चीत्करोति।